Enkele amendementen later… en na toetsing door de Raad Van State op 21 mei 2017, heeft het federaal parlement afgelopen donderdag 20 juli 2017 de wet tot hervorming van het burgerlijk erfrecht dan toch eindelijk goedgekeurd. Zoals reeds beschreven in ons vorig artikel blijven de krachtlijnen als volgt: meer vrijheid om uw nalatenschap te regelen en meer zekerheid bij het regelen van die nalatenschap in een veranderde maatschappelijke realiteit…
We vatten hieronder nog even kort de belangrijkste wijzigingen samen.
Meer vrijheid
Met de voorgestelde wetswijziging wil de wetgever de erflater meer flexibiliteit verschaffen:
- De reserve van de kinderen wordt vastgeklikt op de helft van de zogenaamde fictieve massa, en dit ongeacht het aantal kinderen. Momenteel varieert het beschikbare deel nog naargelang het aantal kinderen. Heeft u één kind, dan bedraagt diens reservatair erfdeel de helft van uw vermogen. Heeft u twee kinderen, dan bedraagt de reserve van elk kind één derde, en wanneer u drie of meer kinderen heeft, bedraagt de reserve voor elk kind één vierde.
- Het voorbehouden erfdeel van de ouders van kinderloze erflaters wordt afgeschaft. Hun erfrecht wordt niet afgeschaft, maar hun rechten hebben niet langer meer een afdwingbaar karakter. In principe zullen zij nog steeds een deel van uw nalatenschap erven, maar het is voortaan mogelijk om hen dit deel (via testament) te ontnemen. Indien uw ouders behoeftig zijn, kunnen ze echter in aanmerking komen voor een tegemoetkoming (rente of kapitaal).
Meer zekerheid
Met de voorgestelde wetswijziging beoogt de wetgever de burgers meer gemoedsrust te verschaffen:
- Voortaan wordt de mogelijkheid voorzien om een erfovereenkomst bij leven op te maken. Vandaag wordt elke overeenkomst binnen een familie over een toekomstige nalatenschap als nietig en ongeldig beschouwd. Het wettelijke kader zal de mogelijkheid voorzien om familiale of punctuele erfovereenkomsten af te sluiten. In een familiale erfovereenkomst zullen ouders en al hun kinderen kunnen vergelijken en beoordelen, dat ieder kind op evenwichtige wijze behandeld werd, waardoor er in het kader van de nalatenschap van de ouders niet zal kunnen worden teruggekomen (noch via inbreng, noch via inkorting) op de schenkingen die elk kind gekregen heeft. Punctuele erfovereenkomsten kunnen worden opgemaakt in het kader van specifieke rechtshandelingen, die slechts een bepaald aantal familieleden betreffen en waarbij er geen unanimiteit wordt gevonden onder de familieleden (bijvoorbeeld, bij de bevoordeling van een gehandicapt kind, of bij de gelijktrekking van de rechten van alle kinderen binnen een nieuw samengesteld gezin, of het samen vastklikken van de waarde van een bepaalde schenking).
- Een uniform waarderingsmodel van schenkingen wordt voorzien met het oog op toekomstige inbreng- en inkortingsproblemen tussen erfgenamen. Ongeacht of de schenking een roerend, dan wel een onroerend karakter heeft, zal de waarde van de schenking vastgeklikt worden op het moment van de schenking tot aan het overlijden van de schenker, op voorwaarde van een indexatie (deze indexatie geldt ook voor de schenking van een familiale onderneming of van de aandelen van een familiale vennootschap, die vandaag vastgeklikt wordt op datum van schenking zonder indexatie).
- Bij inbreng- en inkortingsgeschillen wordt voortaan enkel nog de waarde in aanmerking genomen (en niet langer de inbreng in natura van het betrokken goed zelf). De begunstigde van de schenking is op die manier zeker dat hij het gekregen goed kan behouden, ook al overschrijdt de schenking het beschikbare gedeelte.
- Er wordt duidelijkheid geschept in een aantal basisveronderstellingen van het erfrecht. Ook al schenkt u tijdens uw leven slechts aan één van uw kinderen, bij het openvallen van uw nalatenschap blijft het vermoeden staande dat u al uw kinderen gelijk wenst te behandelen. Indien u dat ene kind toch meer wenst toe te bedelen bij leven, dan moet u uitdrukkelijk vermelden dat het om een schenking buiten erfdeel gaat.
Betere aansluiting op de nieuwe maatschappelijke realiteit
Met de voorgestelde wetswijziging beoogt de wetgever het erfrecht beter te laten aansluiten op de gewijzigde realiteit:
- Een tweede langstlevende partner kan nooit rechten uitoefenen op goederen, die de erflater had weggeschonken vóór hij/zij hertrouwde.
- Kinderen verkrijgen hun reserve in volle eigendom. De reserve van de langstlevende echtgeno(o)te (vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad, dan wel 50% op de helft van de nalatenschap) zal in het nieuwe erfrecht eerst toegerekend moeten worden op het beschikbare deel.
- Er wordt tegemoet gekomen aan de maatschappelijke nood om aan generation skipping te doen (aangezien we allemaal ouder worden, zullen we ook pas later erven, wanneer we het misschien niet langer nodig hebben…). Dit door voortaan de mogelijkheid te voorzien dat een ouder, namens zijn of haar kind dat een schenking ontving van de grootouders, inbreng te laten doen in de nalatenschap van de betrokken schenker-grootouder, zodat het begiftigde kleinkind de schenking integraal kan behouden, zonder inbrengverplichting.
Wanneer treedt de hervorming in voege en wat met uw bestaande planning ?
De nieuwe wet dient eerst nog in het Staatsblad te verschijnen, hetgeen zal gebeuren in de tweede helft van augustus (2017). Verder voorziet de wet expliciet dat de meeste bepalingen in werking zullen treden exact één jaar na de publicatie in het Belgisch Staatsblad, met name op 1 september 2018. Op vraag van de Raad van State werd dus voorzien in overgangsmaatregelen, zodat:
- uw bestaande planning niet in conflict komt met de nieuwe regels. Als u wil dat uw bestaande planning gehandhaafd blijft volgens de ‘oude regels’, dan krijgt u exact één jaar lang de tijd om naar de notaris te gaan en dit te melden. Dit is een “alles of niets” verhaal, want het is niet mogelijk om voor de ene schenking de oude regels te hanteren, en voor een andere schenking de nieuwe regels te laten gelden.
- de verwachtingen van iemand, die vandaag of het komende jaar schenkt en na de inwerkingtreding van de nieuwe regels overlijdt, niet conflicteren.
Zodra de inkt van de nieuwe wetgeving opgedroogd is, berichten wij u uiteraard verder.
