Sinds de grenzen van Europa zijn opengesteld, wordt steeds meer de vraag gesteld om de zetel van de vennootschap te verplaatsen van het ene land naar het andere.
Een internationale zetelverplaatsing houdt een ingrijpende statutenwijziging in, zodat een besluit van de buitengewone algemene vergadering is vereist. De verplaatsing van de zetel kan de structuur van de vennootschap en het toepasselijk rechtsstelsel wijzigen. Er is geen onderbreking in de rechtspersoonlijkheid wanneer de zetelverplaatsing plaatsvindt met inachtneming van de voorwaarden waaronder het recht van de betrokken Staten dit toelaat (geen ontbinding en nieuwe oprichting).
Het Belgisch internationaal privaat recht bepaalt dat, wanneer een rechtspersoon zijn voornaamste vestiging verplaatst naar het grondgebied van een andere Staat, hij vanaf de verplaatsing beheerst wordt door het recht van die Staat.
In België geldt aldus de werkelijke leidingleer ! Het land van de werkelijke leiding betekent het land waar het management van de vennootschap effectief gebeurt. Frankrijk, Luxemburg en Zwitserland, hanteren ook de werkelijke leidingleer.
Maar dit is niet in alle landen zo. Er dient dus steeds te worden nagegaan welke leer of theorie in de landen, die betrokken zijn in de zetelverplaatsing, wordt gehanteerd !
In andere landen, zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk, geldt de incorporatieleer. Het land van oprichting geldt hier als aanknopingspunt. De vennootschap blijft aldus onderworpen aan het recht van het land waar de vennootschap werd opgericht.
Een voorbeeld ter illustratie:
- Een Belgische vennootschap verplaatst haar zetel naar Luxemburg: voortaan onderworpen aan het Luxemburgs recht (werkelijke leidingleer).
- Een Luxemburgse vennootschap verplaatst haar zetel naar België: voortaan onderworpen aan het Belgisch recht (werkelijke leidingleer).
De toepassing van de verschillende theorieën heeft soms tot gevolg dat een vennootschap ofwel staatsloos is ofwel een dubbele nationaliteit heeft.
Bijvoorbeeld:
1. Een Belgische vennootschap verplaatst haar zetel naar Nederland:
- volgens Belgisch IPR: Nederlands recht is van toepassing (werkelijke leidingleer)
- volgens Nederlands IPR: Belgisch recht is van toepassing (incorporatieleer)
Gevolg: de vennootschap is staatsloos !
Oplossing in het Belgisch WIPR: renvoi (terugverwijzing naar het land van de oprichting van de vennootschap = Belgisch recht)
2. Een Nederlandse vennootschap verplaatst haar zetel naar België:
- volgens Belgisch IPR: Belgisch recht is van toepassing (werkelijke leidingleer)
- volgens Nederlands IPR: Nederlands recht is van toepassing (incorporatieleer)
Gevolg: de vennootschap heeft een dubbele nationaliteit (Nederlands en Belgisch)
