Wat zijn de bevoegdheden van sociale inspecteurs?
Sociale inspecteurs zijn geen politieagenten. Hun bevoegdheden blijven binnen de arbeidssfeer maar gaan wel veel verder dan je zou denken. In deze blogpost overlopen we de belangrijkste zaken die zij wel of niet mogen.
-
Inzage van documenten
Elke sociale inspectie gaat gepaard met een standaardcontrole van de basisdocumenten. Welke dat zijn, hangt af van de focus van de inspectiedienst. Controleurs van de dienst Toezicht op sociale wetten zullen bijvoorbeeld vooral geïnteresseerd zijn in het arbeidsreglement en de uurroosters.
Een verwittigd ondernemer is er twee waard
Ben jij voldoende voorbereid op bezoek van de sociale inspectie? In ons gratis e-book ‘Sociale inspectie: zó zet je je schrap’ lees je alles wat je moet weten en voorbereiden als ondernemer.
2. Ondervragen
Naast het inkijken van documenten, mogen inspecteurs ook vragen stellen. Aan de werkgever en medewerkers, maar ook aan toevallig aanwezige klanten én buren. Het escaleert natuurlijk niet in een politieverhoor, maar de antwoorden moeten wel overeenkomen met de documenten. Iedereen wordt geacht om hieraan mee te werken. De weigering van een ondervraging wordt gezien als een verhindering van het onderzoek.
Mag je weigeren?
Verhoren mogen tijdens de inspectie gebeuren, maar ook nadien. Een verhoor mag je nooit weigeren, bijvoorbeeld wegens drukte in je zaak. Vóór je je medewerking verleent, is het wel veilig om eerst een adviseur of raadsman te contacteren.
3. Bewijsmateriaal verzamelen
Inspecteurs hebben het recht om foto- en filmmateriaal te maken als bewijs. Ze mogen sociale wetgevingsdocumenten inkijken (prestatielijsten, arbeidscontracten …) en ook beslag leggen op werklaptops.
Daarnaast hebben ze het recht om van alle aanwezigen een identiteitsbewijs te vragen. Ze mogen dat echter niet verplichten. Als iemand dit weigert, zal de inspectie er veelal de politie bij halen. De inspecteur moet op zijn beurt een legitimatiebewijs kunnen voorleggen. Personen fouilleren mogen ze nooit.
4. Vrije toegang tot arbeidsplaatsen
Het begrip ‘arbeidsplaats’ wordt ruim opgevat: het gaat om elke plaats waar een redelijk vermoeden van arbeid is. ‘Vrije toegang’ slaat op het feit dat inspecteurs altijd, 24/7, mogen binnenvallen: van maandag tot en met zondag, overdag en in het holst van de nacht. Dat is opmerkelijk, want huiszoekingen door agenten mogen bijvoorbeeld nooit tussen 21 uur ’s avonds en 5 uur ’s ochtends plaatsvinden.
Visitatiebevel versus huiszoekingsbevel
Een sociale inspecteur die een bewoonde plaats wil betreden, moet een visitatiebevel kunnen voorleggen. Onder ‘bewoonde plaats’ vallen ook je garage, tuin en oprit. Een visitatiebevel is niet hetzelfde als een huiszoekingsbevel. Met een visitatiebevel mag je enkel controleren wat te zien is. Met een huiszoekingsbevel mag je grondiger onderzoeken – lees: kasten opentrekken, dozen openen, gesloten deuren openen enzovoort. Beide documenten moeten telkens opgevraagd worden bij een onderzoeksrechter. Ook een nachtelijke controle tussen 21 uur en 5 uur moet bijzonder gemotiveerd worden bij de onderzoeksrechter.
5. Vertalingen eisen
Zijn er arbeidsdocumenten opgesteld in een andere taal, dan mogen de inspecteurs een vertaling in één van de officiële Belgische talen (Nederlands, Frans, Duits) of het Engels eisen.
6. De werkgever oproepen
Is de werkgever niet aanwezig, dan mag een sociale inspecteur eisen dat de werkgever ter plaatse komt voor de controle. Daagt die laatste zonder reden niet op, dan wordt dat gezien als verhindering van het onderzoek. In dat geval mag de inspecteur aan een office manager of boekhouder vragen om hem de gevraagde sociale documenten te bezorgen. Gebeurt dit niet, dan mag de sociale inspecteur zelf actief op zoek gaan naar de sociale documenten
Meer weten over sociale inspectie?
In ons korte maar heldere e-book ‘Sociale inspectie: zó zet je je schrap’ lees je wat je als ondernemer zeker moet weten over sociale inspectie. We doen de verschillende inspectiediensten uit de doeken, vertellen je wat je mag verwachten bij een controle en hoe je je daar het best op voorbereidt.
Achteraan het e-book vind je een praktische checklist, die de belangrijkste aandachtspunten nog eens samenbalt.
